Noorwegen
Op deze pagina neem ik u mee naar mijn studiereis in Noorwegen. Gedurende deze studiereis heb ik geleerd over het schoolsysteem, één van de dingen waar Noorwegen bekend om staat en waar ik zelf erg in geïnteresseerd was!
Samen met vier andere studenten hebben wij een kijkje mogen nemen in de klaslokalen van de; Rud Videregående Skole (deze school was onze host en is een middelbare school), Høvik Skole (basisschool) en Ringstabekk Skole ('onderbouw' vooraf het VO).
Alles wat op deze pagina staat aan informatie is maar een klein deel van wat de scholen te bieden hebben.
Hieronder een foto met mijn mede studenten een leerkrachten.
Noorse schoolsysteem
De structuur van het Noorse schoolsysteem is erg anders dan in Nederland. Zo starten kinderen school in het jaar dat ze zes worden en gaan ze pas naar het Voortgezet Onderwijs in hun zestiende levensjaar. Totdat kinderen naar het VO gaan, worden zij niet getoetst of getest terwijl wij in Nederland op de basisschool al worden beoordeeld en gecategoriseerd door middel van toetsen en testen. Denk aan de bekende CITO-toets/Drempel-test. Deze testen zijn bepalend voor Nederlandse kinderen hun VO niveau en dus erg bepalend voor hun schoolleven en toekomstige carrière.
Elke school, net als in Nederland, is verplicht passend onderwijs te bieden voor leerlingen en elke school krijgt het zelfde bedrag om goed passend onderwijs aan te bieden. Wel is het verschil met Nederland dat de provincies bepalen hoeveel geld er naar de scholen gaat.
Primair en voortgezet onderwijs zijn gratis en verplicht. De leerplicht is tot en met 16 jaar. Zo probeert Noorwegen ervoor te zorgen dat alle kinderen en jongeren fundamentele waarden, vaardigheden en uitdagingen ervaart. Vanaf acht jarige leeftijd zit een kind in de 'onderbouw', hierna volgt het VO. In de onderbouw worden kinderen rond de kerst periode en aan het einde van het schooljaar becijferd op hun schoolprestaties, maar anders dan in Nederland is deze niet bepalend voor de overgang naar je volgende jaar.
Als je de onderbouw af hebt gemaakt, krijg je een certificaat met je toegekende cijfers. Hierna heb je recht op drie jaar VO.
De afbeelding hieronder maakt het duidelijker hoe Noorwegen het onderwijs heeft gestructureerd.
Høvik Skole
Deze school is een basisschool. In de ochtend bij aankomst, hebben we eerst gesproken met de directrice van de school. Zoals ik al noemde in de intro van het Noorse schoolsysteem, krijgen alle scholen hetzelfde bedrag om passend onderwijs te verwezenlijken. De directrice gaf aan dat er echter te weinig geld wordt besteed en dat het bedrag voor passend onderwijs verre van genoeg is om alle leerlingen het juiste onderwijs te bieden. Onder leraren speelt dan ook de discussie of het wel echt in het beste belang is van de leerlingen. Zowel de reguliere leerlingen als de leerlingen die extra steun nodig hebben. Daarnaast is er ook een tekort aan leerkrachten. Sommige leerlingen hebben aparte begeleiding nodig. Één leerkracht voor één leerling klinkt prachtig. Als de school inclusief is, heb je meer leerkrachten nodig en dus meer geld om dit na te kunnen komen. In de praktijk is dat nog niet zo.
Kinderen die moeten integreren in het Noorse schoolsysteem gaan eerst naar een 'Welkom klas'. Omdat ik zelf stage loop op de ISK in Leeuwarden vond ik dit een leuke manier om kinderen welkom te heetten. Wij noemen het 'intake groepen'. De Noorse benaming zal ik meenemen en doorgeven aan mijn stage.
De school zelf was prachtig. Ook het schoolplein was enorm. Het voetbalveld naast het schoolplein is ook vaak in gebruik voor de leerlingen. Dit is een gedeeld voetbalveld van de wijk waar alle wijk bewoners gebruik van mogen maken en ook de leerlingen van de school. Wat een mooie afspraak!
Naast het leuke, informatieve gesprek met de directrice hebben we ook nog een presentatie/les mogen geven aan klas 6 (kinderen zijn of worden 11). Ik heb gekozen om de presentatie over Friesland te doen, omdat de Friese geschiedenis en taal veel overeenkomsten heeft met de Noorwegen.
Ringstabekk Skole
Ringstabekk is een middel-school (onderbouw vooraf VO). Deze school doet het net even anders dan andere scholen. Het gebouw is enorm! Zo hebben zij een eigen gym-zaal, meerdere keukenblokken waar kinderen leren koken en ook een uitschuifbaar theater waar de kinderen hun toneelstukken of muziekstukken kunnen uitvoeren. De lokalen zijn open, behalve handenarbeid, muziek en gym natuurlijk!
Qua werkwijze doet de school me erg denken aan de Jenaplan visie. De leerkrachten werken in teams. Per team ben je samen verantwoordelijk voor een aantal klassen. Ook mogen de leerkrachten zelf hun roosters invullen. Ze krijgen de vrijheid om zelf te kiezen wanneer ze met wat aan de slag gaan, zolang zij hun afgesproken uren werken. De school zelf is erg open en ruim ingericht. Open klaslokalen en veel ramen.
Wat bijzonder is aan deze school is dat ze werken met 'story-lines'. De kinderen werken tijdens de story-line periodes altijd in groepjes. Een story-line is een periode van 6 weken. Het is eigenlijk een project dat gelinkt is aan een thema. Dit thema combineert de school met vaardigheden zoals; drama, tekenen, kritisch-denken, onderzoeken en samenwerken. Zo hadden de leerlingen de vorige periode als onderwerp 'oceaan leven'. Elk groepje moest een kiezen een oceaan wezen te zijn. De kinderen moeten echt inleven in het onderwerp. Één groepje had voor de zalm gekozen en zij spraken continu alsof zijzelf de zalm waren. De huidige periode is het thema de industriële revolutie. Ze moeten een gezin naspelen. Bedenken wat voor werk ze doen en hoe dat gaat met vervoer en woning. Op deze manier verplaatsen de kinderen zich echt in het thema en gaan ze erin op. Persoonlijk vind ik dit een hele leuke manier van onderwijzen! Hieronder volgen een paar afbeeldingen van projecten van deze school.
De rechter afbeelding is een plattegrond van een na gebouwde stad.
Rud Videregående Skole
Onze host organisatie was de 'Rud Videregående Skole'. Videregående is vertaald; middelbare school. We hebben een ontzettend warm welkom gekregen bij aankomst. Na een korte samenvatting over de planning en een lekker koffietje kregen we een rondleiding en lunch van de schoolkantine. Rud is een inclusieve school. Oftewel, deze school is voor iedereen, met en zonder lichamelijke en/of mentale handicap. Veel koks die het eten klaarmaken in de kantine, zijn student op de school bij de speciale afdeling. Hierover vertel ik later meer. In Noorwegen staat in de wet dat alle scholen inclusief moeten zijn. De provincies bepalen hoeveel geld er naar de scholen gaat. Het geld is eerlijk verdeeld, alle scholen krijgen hetzelfde budget. Het is dus niet zo dat in een rijke gemeente scholen meer subsidie of meer budget krijgen dan scholen in armere gemeenten van dezelfde provincie.
Gesprek directeur
Als gasten van Rud Skole hadden wij het privilege om een gesprek te voeren met de directeur van de school. De directeur is zelf geschoold in timmerwerk, brandweerman, landbouw en hij speelt gitaar. Vroeger had hij zijn eigen boerderij en hij werd benaderd om les te geven over landbouw. Op deze manier stroomde hij het onderwijs in en heeft hij door de jaren heen zijn pedagogische en leiderschapsbevoegdheid behaald. Zo werd hij directeur. Het leukste aan het onderwijs vindt hij het persoonlijk contact en omgang met de studenten.
Over de visie van Rud zegt hij het volgende: 'Onze school heeft een positieve kijk en houding naar de leerlingen. Wanneer er een probleem is, gaat de school eerst het gesprek aan met de leerling en wijzen we vooral geen vingers. Zo kom je open en oprecht over, en kom je sneller tot de kern van het probleem en zien studenten beter in dat het om hun eigen toekomst gaat.'
Het toekomst perspectief ziet er echter somberder uit (volgens directeur en andere leerkrachten). Door een lerarentekort zijn mooie kleine klassen, 14/15 leerlingen per klas, steeds moeilijker waar te maken. Daarnaast speelt ook de rol van vergrijzing, een herkenbaar probleem voor ons in Nederland. Steeds minder mensen op de werkmarkt en meer mensen waar zorg voor nodig is. Daarboven op komt dat de werkdruk voor leerkrachten toeneemt en het beroep daardoor onaantrekkelijker wordt voor jonge mensen. Voor een gemiddeld salaris wordt er te veel van je gevraagd, dus kiezen de meeste jongeren voor beter betaalde, minder stress volle baan.
Passend Onderwijs
Desondanks het toekomst perspectief wat minder straalt, zo straalt het speciaal onderwijs op Rud Videregående Skole wel! Ze hebben een speciale 'afdeling' in het school gebouw. Lokalen en apparatuur zijn aangepast. Ook de leertijd wordt aangepast op de leerling. In principe duurt de middelbare school 3 jaar, van 15/16 tot en met 18 jaar, maar vele kinderen met speciale behoeftes hebben de mogelijkheid om tot hun 20e op school te blijven. Ook zijn er grotere ruimtes en ruime gangen in verband met rolstoelen. Zelf was ik erg onder de indruk van hulpmiddel 'Tobii'. Via dit apparaat kunnen kinderen die om wat voor reden dan ook niet kunnen praten, alsnog praten! Jouw pupil (van je ogen) wordt gekoppeld door het apparaat, aan het apparaat. De woorden kun je lezen en zijn ook afgebeeld als plaatjes. Na ongeveer 0.5 seconden kijken naar een afbeelding, zegt het apparaat de afbeelding voor jou. Het gaat ontzettend snel.
Hieronder ziet u een video van mij die de Tobii demonstreert. Let op! Ik kan geen correcte zinnen formuleren met Tobii, maar heb een heel leuke gesprek gehad met één van de leerlingen die praat via dit hulpmiddel:
Als je goed kijkt, zie je op de achtergrond van de video stoelen met tennisballen aan de poten. Dit zorgt ervoor dat de stoelen niet piepen en kraken over de vloer. Zo raken snel overprikkelde kinderen niet overprikkeld door het geluid van geschuif of gepiep van de stoelen! Een erg originele oplossing vind ik.
Interview
Samen met een klasgenoot hebben we twee medewerkers geïnterviewd. De ene is een leerkracht, de andere is een 'sfeervolle gids'. Het laatste heb ik zelf bedacht. Wij hebben geen speciale term hiervoor en daarnaast hebben ze in Noorwegen veel meer onderwijsassistenten in dienst dan in Nederland. De sfeervolle gids let op de kinderen die moeite hebben mee te draaien met de rode draad van het passend onderwijs. Dat zit als volgt --> In één klas zitten ongeveer 4 tot 6 leerlingen. Deze leerlingen volgen een bepaald lessen programma. Wetende dat dit niet haalbaar is voor alle leerlingen, heeft elke leerling ook hun eigen rooster. Als een leerlingen bijvoorbeeld zijn concentratie er niet bij kan houden, of overprikkeld raakt, is er een mogelijkheid voor hen om in een aparte rust kamer te zitten. Er is altijd iemand bij. Op zo'n moment is niet meer de leerkracht, maar de sfeervolle gids verantwoordelijk voor de leerling. In Nederland zou deze sfeervolle gids onder onderwijsassistent vallen.
1. Wat zijn de belangrijkste doelen die jullie willen behalen met jullie leerlingen? Als eerste om hen een veilige en prettige omgeving te geven. Maar ook om hen het gevoel te geven dat zij nodig zijn en nuttig zijn. Een ander belangrijk punt is om hen gewaardeerd te laten voelen, omdat op een reguliere school deze leerlingen vaak niet dat gevoel hebben.
2. Is het een doel om kinderen in het PO naar het reguliere onderwijs te krijgen? Nee, niet echt. Maar het is onder andere een belangrijk doel dat de kinderen zien en merken dat zij beter worden en vooruitgaan in de vakken die ze krijgen en de dingen die zij leren.
3. Welke uitdagingen vinden jullie nog wel eens lastig in het PO? De onvoorspelbaarheid. Je kan niet altijd op alles voorbereid zijn in dit vak. Je hebt soms te maken met vijf verschillende humeuren van één leerling op een dag. Of nieuwe leerlingen waarbij je bepaald gedrag voor het eerst meemaakt. Dan moet je opnieuw erg flexibel zijn en nieuwe manieren ontdekken hoe je deze leerling gaat leren kennen en wat werkt bij de leerling. Dat vergt wel wat van ons, maar het is het altijd absoluut waard!
4. Waarom hebben jullie gekozen voor deze specifieke tak in het onderwijs? Leerkracht: ' Ik voel me hier thuis. Al van jongs af aan had ik een grote interesse in kinderen, ouderen, mensen in het algemeen met speciale behoeftes. Als middelbare scholier werkte ik in de vakanties met jongeren en kinderen met speciale behoeften. Zo leerde ik de 'special needs' mensen echt kennen. Ik waardeer hen en zij waarderen mij. Daarnaast leer ik zoveel van ze. Ook is het fijn om te merken dat ik een veilige haven voor hen ben, dat ze blij worden als ze mij zien. Van een nare moodswing naar een positieve moodswing is even goed mogelijk.'
Sfeervolle gids: 'Toevallig kende ik iemand die werkte voor een speciale school in Noorwegen en toen ik verhuisde van Engeland naar Noorwegen mocht ik een dag meedraaien om te kijken of het iets was voor mij. Zelf heb ik het nooit lang kunnen volhouden, een baantje in een supermarkt of op kantoor. Toen kwam ik hier en inmiddels werk ik hier nu 15 jaar. Dus per toeval vond ik prachtig werk wat bij mij past.'
5. Waar ben je trots als beroeps beoefenaar in het speciaal onderwijs? Sfeervolle gids: 'Op het hele proces van begin, tijdens tot het einde wanneer ze van school gaan. Het meemaken van de groei en ontwikkeling van de jongeren die plaatsvindt is prijsloos.'
Leerkracht: 'Ik ben erg trots op deze school, dat ik hier mag werken. Er zijn zoveel mogelijkheden voor de studenten. Van drama, tuinieren, mogelijkheden tot houtbewerking. Er is iets voor elke leerling op deze school. Dat helpt natuurlijk enorm met het gevoel van nuttig zijn en zelfverzekerdheid. Het zien van hun groei is ons bewijs dat we goed werk leveren. Daar ben ik trots op.'
6. Welke hulpmiddelen gebruiken jullie op deze school? Tobii (zie video hierboven), mogelijkheid om aparte roosters en programma's aan te bieden die past bij de leerling, rolstoelen, staande loopstoelen (hiermee oefen je lopen), de tennis ballen aan stoelen tegen geluid-prikkels, materialen recycelen en objecten maken. Het tuinieren en dingen bouwen helpt niet alleen therapeutisch, maar helpt hen ook in zelfbeeld en vaardigheid.
